ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุชอบคลุกคลีด้วยหมู่ ยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่ ประกอบความยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่ เป็นผู้ชอบคณะ ยินดีในคณะ ประกอบความยินดีในคณะ จักเป็นผู้อยู่รูปเดียว ยินดียิ่งในความสงัดเงียบ ข้อนี้ย่อมเป็นไปมิได้เลย
ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนรอยนิ้วมือ รอยนิ้วหัวแม่มือที่ด้ามมีด ย่อมปรากฏแก่นายช่างไม้หรือลูกมือนายช่างไม้ แต่เขาไม่รู้อย่างนี้ว่า “วันนี้ด้ามมีดของเราสึกไปเท่านี้ เมื่อวานสึกไปเท่านี้ หรือเมื่อวานซืนสึกไปเท่านี้” แต่ที่จริง เมื่อด้ามมีดสึกไป เขาก็รู้ว่าสึกไปนั่นเทียว ฉันใด
พระผู้มีพระภาค ตรัสถามท่านพระโสณะว่า
ภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุไม่หมั่นเจริญภาวนาแม้จะพึงเกิดความปรารถนาขึ้นอย่างนี้ว่า “ทำอย่างไรหนอ จิตของเราพึงหลุดพ้นจากอาสวะเพราะไม่ถือมั่น” ก็จริง แต่จิตของภิกษุนั้นย่อมไม่หลุดพ้น ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะไม่ได้เจริญสติปัฏฐาน ๔ สัมมัปปธาน ๔ อิทธิบาท ๔ อินทรีย์ ๕ พละ ๕ โพชฌงค์ ๗ อริยมรรค ๘
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุใดย่อมเจริญมรณสติอย่างนี้ว่า “โอหนอ เราพึงเป็นอยู่ได้ตลอดคืนหนึ่งและวันหนึ่ง เราพึงมนสิการคำสั่งสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้า เราพึงกระทำกิจให้มากหนอ”, ภิกษุใดย่อมเจริญมรณสติอย่างนี้ว่า “โอหนอ เราพึงเป็นอยู่ได้ตลอดวันหนึ่ง เราพึงมนสิการคำสั่งสอนของ พระผู้มีพระภาคเจ้า เราพึงกระทำกิจให้มากหนอ”, ภิกษุใดย่อมเจริญมรณสติอย่างนี้ว่า “โอหนอ เราพึงเป็นอยู่ได้ชั่วขณะที่ฉันบิณฑบาตมื้อหนึ่ง เราพึงมนสิการคำสั่งสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้า เราพึงกระทำกิจให้มากหนอ และภิกษุใดย่อมเจริญมรณสติอย่างนี้ว่า “โอหนอ เราพึงเป็นอยู่ได้ชั่วขณะที่ เคี้ยวคำข้าวสี่คำกลืนกิน เราพึงมนสิการคำสั่งสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้า เราพึงกระทำกิจให้มากหนอ”
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ย่อมเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ เธอปล่อยวันคืนให้ล่วงเลยไป ละการหลีกออกเร้นอยู่ ไม่ประกอบความสงบใจภายใน เพราะการเรียนธรรมนั้น ภิกษุนี้เราเรียกว่า เป็นผู้มากด้วยการเรียน ไม่ชื่อว่าเป็นผู้อยู่ในธรรม...
ภิกษุทั้งหลาย กิจที่ชาวนาต้องรีบทำ ๓ อย่าง คือ ต้องรีบเร่งไถคราดพื้นที่นาให้เรียบร้อย ๑ ครั้นแล้วต้องรีบเร่งเพาะกล้าลงไปตามกาลที่ควร ๑ จากนั้นก็เร่งรีบไขน้ำเข้าบ้าง ระบายน้ำออกบ้าง ๑ แต่ว่าชาวนานั้นไม่มีฤทธิ์หรืออานุภาพที่จะบันดาลว่า “ข้าวจงงอกในวันนี้ ออกรวงพรุ่งนี้ มะรืนนี้จง หุงได้” เพราะอันที่จริง ข้าวเปลือกนั้นย่อมจะมีระยะเวลาของฤดูที่มันจะงอก ออกรวง และหุงได้ ฉันได้
ถ้าภิกษุ มุ่งหวังในความเป็นสมณะ ควรปรารถนาเพื่อดำรงชีวิตอยู่ อย่างง่ายๆ ไม่ควรดูหมิ่นจีวร ปานะและโภชนะที่เขาถวายเป็นของสงฆ์ ถ้าหากภิกษุมุ่งหวังในความเป็นสมณะ ควรปรารถนาเพื่อดำรงชีวิตอยู่ อย่างง่ายๆ ควรใช้ที่นอนและที่นั่งอย่างง่ายๆ เหมือนงูอาศัยรูหนูอยู่ฉะนั้น ถ้ามุ่งหวังในความเป็นสมณะ ควรปรารถนาเพื่อดำรงชีวิตอยู่อย่างง่ายๆ พึงพอใจด้วยปัจจัยตามมีตามได้ และควรเจริญธรรมอย่างเอกด้วย
