ภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุรูปใดมีความคิดอย่างนี้ว่า “ขอชนทั้งหลายจงให้แก่เราเท่านั้น อย่าได้ไม่ให้เลย จงให้แก่เรามากๆ อย่าให้น้อยเลย จงให้แต่ของประณีตแก่เราเท่านั้น อย่าให้ของเศร้าหมอง จงรีบให้เราทันที อย่าให้ช้า จงให้เราโดยความเคารพ อย่าให้โดยไม่เคารพ” แล้วจึงเข้าไปสู่ตระกูลเมื่อภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้เข้าไปสู่ตระกูล ชนทั้งหลายไม่ให้ ภิกษุ จึงอึดอัดเพราะสาเหตุนั้น เธอย่อมเสวยทุกข์โทมนัสเพราะสาเหตุนั้น... ภิกษุเช่นนี้ไม่สมควรเข้าไปสู่ตระกูล
กุลูปกสูตร, สํ.นิ.๑๖/๑๔๗/๒๓๙.
ผู้ขอย่อมไม่เป็นที่รัก ของผู้ถูกขอ ส่วนผู้ไม่ให้สิ่งที่เขาขอ ก็ไม่เป็นที่รักของผู้ขอ เพราะฉะนั้น อาตมภาพจึงไม่ขออะไร มหาบพิตร ขอความบาดหมางใจอย่าได้มีแต่อาตมภาพเลย
ภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุรูปใดมีความคิดอย่างนี้ว่า “ไฉนหนอ ชนทั้งหลายพึงฟังธรรมของเรา ครั้นฟังแล้ว พึงเลื่อมใสธรรมของเรา และผู้ที่เลื่อมใสแล้ว พึงทำอาการของผู้เลื่อมใสต่อเรา” จึงแสดงธรรมแก่ชนเหล่าอื่น ธรรมเทศนาของภิกษุเช่นนี้ ชื่อว่าไม่บริสุทธิ์
“ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงเป็นประดุจพระจันทร์ จงพรากกายพรากจิตออก (เว้นจากการตรึกถึงกามวิตกเป็นต้น) เป็นผู้ใหม่เป็นนิตย์ (ทำตัวเหมือนอาคันตุกะเสมอ) เป็นผู้ไม่คะนองเข้าไปสู่ตระกูลเถิด เปรียบเหมือนบุรุษพึงพรากกาย พรากจิต แลดูบ่อน้ำซึ่งคร่ำคร่า ภูเขาที่ เป็นหลุมเป็นบ่อ หรือแม่น้ำที่ขาดเป็นห้วงๆ ฉันใด เธอทั้งหลายก็จงเป็น ประดุจพระจันทร์ จงพรากกาย พรากจิตออก เป็นผู้ใหม่ เป็นนิจ เป็นผู้ ไม่คะนองเข้าไปสู่ตระกูลเถิด”
ครั้งนั้นแล พระผู้มีพระภาคทรงโบกฝ่าพระหัตถ์ในอากาศ ตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย ฝ่ามือนี้ไม่ข้อง ไม่ยึด ไม่ติดในอากาศ ฉันใด จิตของภิกษุ ผู้เข้าไปสู่ตระกูล ไม่ข้อง ไม่ยึด ไม่ติดในตระกูล โดยคิดว่า ‘ผู้ปรารถนาลาภ จงได้ลาภ ส่วนผู้ปรารถนาบุญ จงทำบุญ’ ฉันนั้น
ภิกษุเป็นผู้พอใจ ดีใจ ด้วยลาภอันเป็นของตน ฉันใด ก็จงเป็นผู้พอใจ ดีใจ ด้วยลาภของชนเหล่าอื่น ฉันนั้น ภิกษุเช่นนี้แล จึงควรเข้าไปสู่ตระกูล”
จันทูปมาสูตร, สํ.นิ.๑๖/๑๔๖/๒๓๗.
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เมื่อเขาขอร้องจึงใช้สอยจีวรมาก เมื่อเขาไม่ขอร้องจึงใช้สอยจีวรน้อย เมื่อเขาขอร้องจึงฉันบิณฑบาตมาก เมื่อเขาไม่ขอร้องจึงฉันน้อย เมื่อเขาขอร้องจึงใช้สอยเสนาสนะมาก เมื่อเขาไม่ขอร้องจึงใช้สอยเสนาสนะน้อย เมื่อเขาขอร้องจึงใช้สอยคิลานปัจจัยเภสัชบริขารมาก เมื่อเขาไม่ขอร้องจึงใช้สอยคิลานปัจจัยเภสัชบริขารน้อย...
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้กล่าวอวดอุตตริมนุสสธรรมอันไม่มีอยู่จริง ไม่ เป็นจริง จัดเป็นยอดมหาโจรในโลก...ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะภิกษุนั้น ฉันก้อนข้าวของชาวเมืองด้วยอาการแห่งขโมย
ภิกษุทั้งหลาย ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ย่อมมัวหมอง ไม่สุกใส ไม่สว่าง ไม่รุ่งเรือง เพราะเหตุ ๔ อย่าง คือ เมฆ, หมอก, ควันและฝุ่นละออง และราหู ผู้เป็นจอมอสูร
“ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอเห็นสุนัขจิ้งจอกแก่ที่มาอาศัยอยู่หรือ”
